~ Σοκολάτα,η τροφή των θεών ~

Η σοκολάτα προέρχεται από τους καρπούς του δέντρου Theobroma cacao(τροφή των θεών), γνωστό ως κακαόδεντρο, το οποίο είναι ένα τροπικό φυτό και ευδοκιμεί αποκλειστικά σε τροπικά κλίματα με πολύ ζέστη και υγρασία. Οι καρποί του κατόπιν ειδικής επεξεργασίας,δίνουν τη σκόνη κακάο και το βούτυρο κακάο.

Ιστορία της σοκολάτας

Η ιστορία της σοκολάτας στην Ευρώπη ξεκινάει με την ανακάλυψη της Αμερικής, πριν από 500 περίπου χρόνια. Οι πρώτες πληροφορίες που έχουμε για την καλλιέργεια κακαόδεντρων είναι από την εποχή του πολιτισμού των Μάγια κάπου στο 600 μ.Χ.

Στην εποχή των Αζτέκων το είδος ήταν σπάνιο και άξιζε όσο και το χρυσάφι. Οι καρποί προσφέρονταν συνήθως στους Θεούς και τους βασιλιάδες και χρησίμευαν ακόμα ως μέσο εμπορικών συναλλαγών, ως χρήμα. 

Ο πρώτος Ευρωπαίος που ήρθε σε επαφή με το κακάο ήταν φυσικά ο Χριστόφορος Κολόμβος, ο πρώτος που έφερε καρπούς στην Ευρώπη ήταν όμως ο Ερνάν  Κορτές το 1528.  Ήδη ως το τέλος του 16 ου αιώνα τα πρώτα φορτία κάνουν την εμφάνιση τους στην Ιβηρική  χερσόνησο  μαζί με το μυστικό της παρασκευής του γλυκού ροφήματος, και δημιουργούνται τα πρώτα εργαστήρια σοκολάτας.Το 1615, η σοκολάτα περνάει στην Γαλλία, από εκεί στο Βέλγιο και στο τέλος του 17 ου αιώνα ο δήμαρχος της Ζυρίχης την φέρνει στην Ελβετία.Το 1828 η πρώτη μέθοδος αποχωρισμού του βουτύρου του κακάο από τη σοκολάτα ευφερίσκεται στην Ολλανδία. Η Αγγλία είναι η πρώτη χώρα που προτείνει την χρήση της σοκολάτας σε στερεή μορφή, πρώτα σε παστίλιες και αργότερα (1830) σε μορφή πλάκας.Το 1904 το πρώτο βιομηχανικό στιγμιαίο ρόφημα σοκολάτας παρασκευάζεται στη Γαλλία. Το 1910 ο Έλληνας μετανάστης Λεωνίδας Κεσδεκίδης ανοίγει στις Βρυξέλλες το πρώτο του κατάστημα. Τα σοκολατίνια Leonidas (Λεωνίδας) θα γίνουν παγκοσμίως διάσημα για την ποιότητά τους. Το 1942 στην Αμερική κατασκευάζεται η πρώτη σοκολάτα χωρίς βούτυρο κακάο, ώστε να έχει μεγαλύτερο χρόνο ζωής και να μπορεί να καταναλωθεί εύκολα από τους στρατιώτες στον πόλεμο.

Είδη σοκολάτας

 Ανάλογα με την περιεκτικότητα κάθε πλάκας σοκολάτας σε κακάο, βούτυρο κακάο, ζάχαρη, γάλα, πρόσθετους ξηρούς καρπούς και άλλα υλικά , προκύπτουν και διαφορετικά είδη :

• Κουβερτούρα (bitter-πικρή με διάφορες περιεκτικότητες κακάο από 45-85%)

• Σοκολάτα υγείας (με μέτρια περιεκτικότητα σε κακάο συνήθως 40-45%)
• Σοκολάτα γάλακτος
• Λευκή

Ποικιλίες/Επεξεργασία

Το κακαόδεντρο φθάνει σε ύψος 8 μέτρα και ζει 30 με 40 χρόνια. Ο καρπός του είναι σαν μικρό πεπόνι, κίτρινος ή πορτοκαλής στην ώριμη φάση του και περιέχει 30 – 40 σπόρους αμυγδαλοειδούς σχήματος.

Οι ποικιλίες του κακαόδεντρου είναι οι:

• Criollo Η εκλεκτότερη ποικιλία, δίνει το πιο αρωματικό και καλής ποιότητας κακάο. Καλλιεργείται στο Εκουαδόρ, τη Βενεζουέλα, την Καραϊβική ενώ έχει μεταφερθεί και στην Ινδονησία και τα νησιά του Ινδικού. Αποτελεί το 8-10% της παγκόσμιας παραγωγής αλλά είναι ευπαθής ποικιλία.

• Forastero Προέρχεται από την Αμαζονία και καλλιεργείται εκεί και σε περιοχές της Αφρικής. Αποτελεί το 75% της παγκόσμιας παραγωγής. Ανθεκτική ποικιλία χαμηλής ποιότητας.

• Trinitario Διασταύρωση των δύο παραπάνω, δίνει υψηλής ποιότητας κακάο. Καλλιεργείται σε όλες τις παραπάνω περιοχές.

 Κάθε δέντρο δίνει  περίπου 2 κιλά κόκκους και η συγκομιδή γίνεται 2 φορές το χρόνο. Οι καρποί συλλέγονται με κοφτερή λεπίδα προσαρμοσμένη σε ένα μακρύ κοντάρι. Αφήνονται να ζυμωθούν για 3 –6 ημέρες οπότε και εξατμίζεται ο  ενδιάμεσος πολτός. Ακολούθως οι κόκκοι ξηραίνονται με φυσικό τρόπο για 7-10 μέρες και συσκευάζονται σε σακιά των 50 κιλών. Στη σοκολατοποιία,  οι κόκκοι καθαρίζονται, ομαδοποιούνται και καβουρδίζονται ξεχωριστά, ανάλογα με το προϊόν για το οποίο προορίζονται. Τέλος λιχνίζονται για να αποφλοιωθούν και κόβονται σε ρινίσματα. (nibs). 

Διατροφική/Θρεπτική αξία

Η σοκολάτα θεωρείται ένα από τα πιο θρεπτικά φυσικά προϊόντα. Δίνει ενέργεια, είναι τονωτική και αποτελεί πλούσια πηγή ζωτικότητας για τον ανθρώπινο οργανισμό. 

Η σοκολάτα και πιο συγκεκριμένα η μαύρη, περιέχει εξαπλάσια περίπου περιεκτικότητα σε ασβέστιο από την γάλακτος, που ως γνωστό είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και την καλή υγεία των οστών και των δοντιών.

Το μαγνήσιο επίσης βρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες στην σοκολάτα και ιδιαίτερα η μαύρη σοκολάτα αποτελεί ξανά μια πολύ καλή πηγή. Το μαγνήσιο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της μνήμης, καθώς συμβάλλει στην καλή λειτουργία των νευρικών συνάψεων του εγκεφάλου προάγοντας τη διαδικασία της απομνημόνευσης. Έρευνες έχουν δείξει ότι διατήρηση των επιπεδων μαγνησίου στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό συμβάλλει στην πλαστικότητατων συνάψεων και συνεπώς διατηρεί τη δυνατότητα μάθησης και απομνημόνευσης.

Τα κυριότερα λιπαρά οξέα της  σοκολάτας είναι το ελαϊκό οξύ (35%- μονοακόρεστο), το λινελαϊκό (5%- πολυακόρεστο), το στεατικό (35%- κορεσμένο) και το παλμιτικό (25%- κορεσμένο). Η αναλογία αυτή των λιπαρών οξέων της σοκολάτας δεν επηρεάζει αρνητικά τα λιπίδια του αίματος, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι η σοκολάτα υγείας δεν περιέχει χοληστερόλη.

 Επιπλέον η σοκολάτα ξεχωρίζει για την περιεκτικότητα της σε θεοβρωμίνη. Η θεοβρωμίνη ανήκει στην κατηγορία των μεθυλξανθινών (κυριότερος αντιπρόσωπος της κατηγορίας αυτής είναι η θεοφυλίνη στο τσάι). Έχει διουρητική δράση και συνεισφέρει στη χαλάρωση των λείων μυϊκών κυττάρων.

Επίσης έχει βρεθεί ότι παρουσιάζει ελαφρά διεγερτική δράση, όπως και η καφεΐνη, σε μικρότερο βέβαια βαθμό. Πιο συγκεκριμένα βοηθάει στην μείωση της αίσθησης της κόπωσης και ενισχύει την διάθεση στο άτομο. Οι ψυχοδιεγερτικές ιδιότητες που αποδίδονται στη σοκολάτα οφείλονται στην περιεκτικότητά της σε φαινυλαιθυλαμίνη. Η ουσία αυτή σε υψηλά επίπεδα προκαλεί αισθήματα έλξης, ενθουσιασμού, επιπολαιότητας αλλά και φόβου. Λειτουργεί διεγείροντας τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Επίσης, μετά την κατανάλωση της σοκολάτας απελευθερώνονται ενδορφίνες, φυσικά οποιοειδή, που έχουν αναλγητικές ιδιότητες και βελτιώνουν τη διάθεση.

Επιπλέον, ένα πλήθος αντιοξειδωτικών συστατικών περιέχεται στην σοκολάτα, οι λεγόμενες πολυφαινόλες, η βασικότερη κατηγορία των οποίων είναι τα φλαβονοειδή. Αυτό καθιστά τη σοκολάτα ως σημαντική τροφή για την καλή λειτουργία της καρδιάς. Πιο συγκεκριμένα τα φλαβονοειδή εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου που δημιουργούνται από τον φυσιολογικό μεταβολισμό και δημιουργούν βλάβες στην επιφάνεια των κυττάρων. Με αυτό τον τρόπο συμβάλλουν στην μείωση της οξείδωσης της χοληστερόλης και στην μετατροπή της σε ένα επικίνδυνο στοιχείο που συσσωρεύεται από την ενδοθηλιακή βλάβη συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Με αυτό τον τρόπο τα φλαβονοειδή (πολυφαινόλες) της σοκολάτας συμβάλουν στην μείωση του κινδύνου ανάπτυξης αθηροσκλήρυνσης και καρδιαγγειακών παθήσεων. Πιο πλούσια σε πολυφαινόλες είναι η σοκολάτα υγείας (τα 100γρ περιέχουν 600mgr πολυφαινολών).

Σοκολάτα και εθισμός

Προϊόντα κακάου όπως η σοκολάτα, είναι εθιστικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι περιέχουν κάποιες ουσίες(όπως η n-arclethanolamines που περιέχεται και στην κάνναβη) που σχετίζονται με τον εθισμό.

Χαρακτηριστικά μιας καλής σοκολάτας

Μία καλή σοκολάτα πρέπει να διακρίνεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• να έχει γυαλιστερή επιφάνεια

• να μην έχει γραμμές ή κηλίδες και να μην είναι η υφή της λιπαρή,κυρώδης ή με σβώλους

• να μυρίζει ευχάριστα

• να παραμένει πάντα σε θερμοκρασία δωματίου

• να την αισθάνεσαι μαλακή και κρεμώδη και να λειώνει στο στόμα,αφού το βασικό συστατικό της(βούτυρο κακάο) λειώνει σε θερμοκρασία χαμηλότερη από του σώματος.